Trochę przesadnie, choć niekoniecznie bez racji, można powiedzieć, że w świecie automatyki budynkowej trwa „odwieczny” spór: czy lepsze są systemy przewodowe, czy też bezprzewodowe. Dylemat ten wymaga kompleksowego omówienia zalet i wad tych dwóch rozwiązań. Zaznaczam jednak, że przedmiotowy spór jest w pewnym sensie ideologiczny, a moje zdanie jest oczywiście subiektywne, więc nie każdy musi się ze mną zgodzić. Nie chodzi mi też o absolutną dyskredytację jednego z systemów wobec drugiego, bardziej zależy mi na wskazaniu, który z systemów jest lepszy w zależności od sytuacji. Mam nadzieję, że uda mi się rzucić w ten sposób na to zagadnienie trochę światła. No, to w drogę!

Od początku

Mam wrażenie, że nie bez znaczenia w tym sporze pozostaje tradycja. Zdecydowanie to systemy przewodowe, szczególnie te scentralizowane, możemy uznać za bardziej „tradycyjne”. Jeszcze do niedawna brakowało skutecznych narzędzi do komunikacji bezprzewodowej, zatem nie było też odpowiednich urządzeń automatyki budynkowej. Dzisiaj ta sytuacja zmieniła się i mamy do dyspozycji różnorodne protokoły transmisji bezprzewodowej – zaczynając od WiFi i Bluetooth, a na Z-Wave, Zigbee i LoRa kończąc. W związku z tym, systemy bezprzewodowe były zmuszone zdobywać rynek z pozycji pretendenta, a jeszcze do niedawna niekwestionowanym królem były systemy przewodowe.

Systemy przewodowe scentralizowane

Najbardziej tradycyjne podejście do zagadnienia domu inteligentnego realizowane jest w ramach przewodowych systemów scentralizowanych. Systemy te są oczywistym spadkobiercą systemów automatyki przemysłowej opartej o sterowniki programowalne PLC. Skojarzenie z przemysłową niezawodnością jest więc na miejscu, szczególnie mając na myśli pewne, przewodowe medium transmisji. Nie da się jednak ukryć, że koncepcja ta jest już przestarzała i ma wiele wad. Przede wszystkim do jej zastosowania konieczne jest zaprojektowanie od podstaw całej instalacji elektrycznej w taki sposób, aby przewody zasilające wszystkie sterowane urządzenia schodziły się w jednym, centralnym punkcie. Znacznie zwiększa to koszty i komplikuje sam proces instalacji, a dodatkowo niemal wyklucza możliwość zastosowania systemu przewodowego w istniejącym obiekcie. Oczywistą wadą jest również brak elastyczności – jeśli czegoś nie przewidzieliśmy na etapie projektu, nie będziemy mogli tego łatwo zmienić na etapach późniejszych. System scentralizowany jest także podatny na awarię centralki, czyli komputera, który odpowiada za wszystkie funkcje. Z drugiej strony istnieje możliwość zastosowania w nim dodatkowych rozwiązań zwiększających niezawodność i dających możliwość awaryjnego funkcjonowania podłączonych urządzeń, co czyni go odpowiednią propozycją dla obiektów wymagających zwiększonej pewności działania (obiekty użyteczności publicznej).

Systemy bezprzewodowe

Inteligentne domy oparte o systemy bezprzewodowe korzystają z mniej niezawodnego medium transmisji – fal elektromagnetycznych. Posiadają jednak wiele istotnych zalet, które pozwalają im zdobywać coraz lepszą pozycję na rynku. Przede wszystkim należy zauważyć, że kolejne wersje protokołów transmisji bezprzewodowej coraz bardziej polepszają jakość i szybkość transmisji, jednocześnie zmniejszając ilość zakłóceń. Najlepszym tego dowodem jest WiFi, które właściwie już definitywnie pokonało przewodową sieć Ethernet, przynajmniej w budowie komputerowych sieci domowych (uwaga – nie oznacza to, że proponujemy budowę systemów automatyki domowej opartych o WiFi!). Najważniejszym jednak atutem systemów bezprzewodowych jest rozproszona architektura. Oznacza to, że poszczególne moduły systemu nie tłoczą się w jednej szafie sterowniczej, ale są rozmieszczone w pobliżu sterowanych przez siebie urządzeń. Dzięki temu, instalacja elektryczna właściwie nie wymaga ingerencji, a nawet można ją uprościć. Proces instalacji jest o wiele łatwiejszy, nie ma potrzeby odnajdywania tego jednego spośród setek przewodów. Wszystko to oznacza znacznie niższy koszt instalacji. Ponadto w systemie rozproszonym centralka odpowiada jedynie za część funkcjonalności, a podstawowe funkcje wykonują niezależne, autonomiczne moduły. Znacznie zmniejsza to uciążliwość ewentualnej awarii. Nie można również zapomnieć o elastyczności systemów bezprzewodowych, która pozwala na luźniejsze podejście do planowania. W każdej chwili możemy zdecydować się na zmianę wstępnego projektu, nie jesteśmy ograniczeni wcześniej położoną instalacją elektryczną. Co istotne z punktu widzenia instalatora, bezprzewodowy system domu inteligentnego zwalnia także z konieczności czynienia ustaleń z innymi fachowcami, co zmniejsza prawdopodobieństwo nieporozumień.

System hybrydowy – przewodowy, ale rozproszony

Pewnym kompromisem pomiędzy opisanymi powyżej wariantami może być rozproszony system przewodowy. W systemie tym stosuje się magistralę, czyli jeden przewód, który łączy ze sobą kolejno wszystkie umieszczone w obiekcie moduły oraz centralkę. Pozwala to na znaczne zmniejszenie liczby przewodów. Jak łatwo zauważyć, wariant ten co prawda dziedziczy po tradycyjnym systemie przewodowym pewne wady, jak np. mała elastyczność, czy też konieczność dokładnego zaplanowania instalacji, ale za to łączy niezawodne medium transmisji z rozproszoną architekturą systemu bezprzewodowego. Jest to warta rozważania propozycja do nowych obiektów i dobra odpowiedź na oczekiwania wszystkich sceptyków transmisji bezprzewodowej.

Podsumowanie

Jak wynika z powyższych rozważań, wybór pomiędzy systemem przewodowym, a bezprzewodowym pozostaje wciąż kwestią indywidualną, na którą wpływ mają przekonania, ale też sytuacja (nowa inwestycja, czy już zamieszkana). Osobiście sądzę natomiast, że scentralizowane systemy przewodowe w zastosowaniach konsumenckich skazane są na powolną utratę rynku. Ich konserwatywna architektura skutkuje znacznie wyższymi kosztami, których nie rekompensują ich zalety, dlatego nie będą one mogły wytrzymać konkurencji ze strony tańszych systemów rozproszonych. Tym bardziej, że różnica w niezawodności na korzyść tych pierwszych stale się zmniejsza, jeśli jeszcze w ogóle istnieje.